آيا قزل آلاها كور رنگي دارند؟

بعضي ماهيگيران عقيده دارند قزل آلاها قادر به تشخيص رنگ ها نيستند. با این حال به دليل وجود سلول هاي حساس به نور در چشم هاي شان، شكی نيست كه رنگ ها را به خوبي مي بينند. در واقع، آزمايش هاي انجام گرفته توسط دانشمندان در سال هاي اخير نشان داد قزل آلاها مي توانند يك رنگ و سايه هاي مختلف همان رنگ را از هم تشخيص دهند. اين توانايي آنها در تشخيص رنگ ها كه به آنها اجازه مي دهد اشياء پيش زمينه را از پس زمينه متمايز كنند آنها را از امتيازي ويژه برخوردار مي سازد، در حالي كه اگر ديد سياه و سفيد داشتند، براي تشخيص طعمه و شكارچي تنها مي توانستند از حركت بهره جويند.

يكي ديگر از نكاتي كه بايد به خاطر بسپاريد اين است كه قزل آلاها به حركت وابسته اند. وقتي در يك نهر يا محيط رودخانه اي به ماهيگيري مي پردازيد، چه بي حركت و چه در حال نزديك شدن به قزل آلا باشيد، اگر رنگ لباستان  به رنگي متمايز از محيط اطراف باشد، احتمال ديده شدنتان توسط قزل آلا بيشتر مي شود. به ترتيب، رنگ ها قرمز، نارنجي و زرد بيش از بقيه و رنگ هاي واقع در طيف آبی و سبز كمتر از بقيه توسط قزل آلاها ديده مي شوند. پس براي انتخاب لباس در هنگام ماهيگري دقت بيشتري به خرج دهيد.

از آنجايي كه قزل آلاها رنگ هاي مختلف اسپینر را تشخيص مي دهند، رنگ اسپینر ي كه انتخاب مي كنيد نيز مهم است چون آنها هنگام تغذيه، علاوه بر شكل و حركت، رنگ طعمه را نيز در نظر مي گيرند. غذاهايي كه به طور طبيعي در يك محيط موجود هستند از رودخانه اي به رودخانه ديگر، نهري به نهر ديگر و حتي موقعيتي به موقعيت ديگر در يك رود يا نهر، فرق مي كنند؛ علاوه بر اين با تغيير موقعيت، نوع حشراتي كه از آنها تغذيه مي كنند نيز تغيير مي كند.

قزل آلاها ذاتا بسيار كنجكاو و بوم پا هستند، بنابراين تا وقتي اسپينر آنها را نترسانده، آن را لمس مي كنند، مي چشند و يا خود را به آن مي زنند. گاهي اوقات پيش مي آيد كه قلاب به كنار بدن، دم يا كنار دهان آنها گير كند، فقط به اين دليل كه خواسته اند اسپينر را بيشتر بشناسند و يا براي دور كردن آن به خشونت متوسل شده اند.

شدت نور

خيلي از ماهيگيران مي گويند قزل آلاها براي اين در تاريكي مي توانند ببينند كه اغلب در حوالي غروب فعالند. همان طور كه بيش تر گفته شد، قزل آلاها چون به نحوي به نور حساسند، در نور كم تر، نسبت به نور بيش تر، ديد بهتري دارند. اگر آنها چشم هايي به اندازه ی چشم انسان داشتند، به موجب دريچه ی ديافراگمي كار آمدشان، مقدار نوري كه مي توانست به چشمشان برسد، سه برابر مي شد. يادتان هست كه در مورد قوی بودن حس هاي قزل آلا صحبت كرديم؟ اين حس هاي قوی همان چيزي هستند كه آنها را قادر مي سازند در نورهاي كم تر، غذا را پيدا كنند. همه ی اين ها دست به دست هم مي دهند تا قزل آلا در جستجوي غذا بسيار موفق عمل كند.

تيغه ی اسپينر در يك روز آفتابي، مي تواند نور يا برق زيادي ايجاد كند، بنابراين ماهيگيران بايد در انتخاب اسپينر دقت مضاعفي به كار ببرند تا نسبت به شرايط محيط، مقدار نور يا برقي كه از اسپينر ساتع مي شود مناسب باشد. رانندگي در يك روز روشن و آفتابي، بدون عينك ممكن است، اما دشوار. براي قزل آلا هم همينطور است؛ وقتي هوا آفتابي است براي ديدن مشكل بيشتري دارند. قزل آلاها برخلاف انسان پلك و عينك آفتابي ندارند. وقتي نور شديد مي شود انسان ها چشمشان را نيمه بسته نگاه مي دارند تا نور كمتري وارد آن گردد و كمتر احساس ناراحتي كنند، اما قزل آلاها چنين توانايي ندارند، بنابراين تا زماني كه نور تا حد مشخصي در روز كاهش نیافته، به مكان هاي سايه دار پناه مي برند.

قزل آلاها ترجيح مي دهند در اول صبح، درست زماني كه خورشيد دارد بالا مي آيد و عصر هنگام كه خورشيد در حال غروب كردن است به تغذيه بپردازند. اگر دوست داريد در اواسط روز ماهيگري كنيد، به دنبال مكان هايي باشيد كه زير سايه ی درختان و گياهان قرار دارند و ماهي ها را از تابش مستقيم خورشيد حفظ مي كنند. اين نكته به خصوص در يك روز غير ابري که خورشيد هم درست بالاي سرتان است اهميت پيدا مي كند. پس دنبال حوضچه هاي سايه دار، كنده ی درختان، درخت هاي افتاده، شاخ و برگ هاي آويزان و هر چيزي كه سايه ايجاد مي كند باشيد.

شنوايي

ماهيگيران خبره قبول دارند كه قزل آلاها صداهايي با فركانس كم را (که انسان ها قادر به شنیدنش نیستند) مي شنوند. آنها گوش داخلي دارند، اما خروجي آن قابل مشاهده نيست. اين گوش خارجي در جمجمه ی قزل آلا واقع شده و به ارتعاشات داخل آب (كه راه حركت صداها در داخل آب است) بسيار حساس مي باشد. بعلاوه، قزل آلا با بدن خود نيز مي تواند بشنود. خط هاي جانبي كه در امتداد دو طرف بدن قزل آلاها كشيده شده اند به عنوان انتقال دهنده ی عصبي عمل مي كنند و مي توانند صداها و ارتعاشات را بيابند. كیسه ی شناي آنها نيز با سيستم تقويت كننده ی صدا و پرده ی تشديد كننده، نقش مهمي در شنوايي شان ايفا مي كند. اين توانايي در دريافت صداها و حس كردن ارتعاشات براي زنده ماندن قزل آلاها نقشي تعيين كننده ايفا مي كند. وقتي كنار آب هستيد ساكت باشيد، چون قزل آلا حس شنوايي قدرتمندي دارد.

در هنگام راه رفتن در كنار رودخانه، تا جاي ممكن آرام و بي صدا حركت كنيد، سعي كنيد آب كمتر به اطراف پاشيده شود و مراقب باشيد سنگ هاي زير آب تكان نخورند تا سر و صدايي ايجاد نگردد. حتي اگر از كنار ساحل ماهيگيري مي كنيد، با دقت قدم برداريد تا پا روي تركه ها نگذاريد (و آنها را نشكنيد) و يا به سنگ يا هر چيزي كه ايجاد صدا مي كند برخورد نكنيد، به خصوص در جاهايي كه محيط اطراف رود ساكت است و صدا مي تواند با حركت در زير آب، قزل آلا را از خطر احتمالي آگاه سازد.

بويايي و چشايي                                                                   

خيلي از مردم فكر مي كنند بوها در آب شنيده نمي شوند و اين تفكر مي تواند منجر به كاهش موفقيت آنها شود. در حقيقت بوها مثل ذرات محلول در آب خيلي خوب در آب حركت مي كنند. به كار بردن اسانس هاي مختلف در هنگام استفاده از اسپينرها يا طعمه هاي مصنوعي ديگر مي تواند اشتهاي ماهي را تحريك كند. طعمه هاي بودار ماهي را جذب مي كنند. اگر چه خیلی از ماهیگیران حرفه ای علاقه ای به استفاده از آنها ندارند.

مجراهاي بويايي قزل آلاها به همراه سلول هاي حسي و چشايي در يك رديف در دهان آن ها قرار دارند. جالب است كه حس بويايي و چشايي قزل آلا ها آن قدر قوي است كه گفته مي شود آنها قادرند نوع جانوري كه از آب گذشته، زماني كه در آب بوده و جهتي كه اين جانور دنبال كرده را تشخيص دهند.

قزل آلاها به خاطر حساسيت بالاي مجراهاي بويايي و سلول هاي چشايي شان، قادرند چيزها را بدون اينكه كاملا در دهان فرو ببرند بچشند. مجراي بويايي كه از بيني به اندام بويايي مي رسد، بر خلاف جانوراني كه از هوا تنفس مي كنند به گلو باز نمي شود. هر سوراخ بيني با بيش از 400000 سلول حساس به بو پوشيده شده كه هميشه در جريان دائمي از آب پر مي شوند.

حال شما را از چند نكته ی ارزشمند آگاه مي كنم :

* براي بودار و جذاب تر كردن اسپينر براي ماهي، از اسانس استفاده كنيد. قبل از سرهم كردن چوب و چرخ و نخ، دستهايتان را با گرد و خاك، گل، يا خاكستر آتش آغشته كنيد تا هر گونه چربي پوست يا بوي بدن انسان از دستهايتان برود.

* وقتي خودتان يا يكي از دوستانتان ماهي گرفت از ماده لزج روي پوست ماهي روي اسپينر خود بماليد تا به آن بوي ماهي گون بدهيد. اين بو براي قزل آلا طبيعي تر است و راحت تر آن را قبول مي كند. اين روش آن قدر موثر است كه وقتي در شرايط درست و با روشهاي درست ماهيگيري مي كنيد، از اينكه چه قدر ماهيگيري تان پيشرفت مي كند شگفت زده خواهيد شد.

* استفاده از بوي هر چيزي مثل ماهي طعمه اي، كرم خاكي، ماده ی لزج بدن ماهي، كرم حشرات و هر گونه ديگر غذاي قزل آلا روي اسپينر، تغيير زيادي ايجاد مي كند. حتي بوي پنير و يا بزاق دهان انسان هم مي تواند براي قزل آلا خوشايند باشد. براي كاربرد درست،‌ طعمه را بچلانيد و روي اسپينر بماليد.

* بعضي بوها مثل بوي گازي كه قايق را با آن باد مي كنید يا بنزينی كه ممكن است هنگام پر كردن باك ماشين روي دستتان بريزد، مي توانند بر ماهيگيري شما اثري منفي داشته باشند.  به خاطر داشته باشيد كه بوهاي شديدتر مسافت بيشتري را در آب مي روند و به خاطر تركيب شدن با ذرات داخل آب، ديرتر از بين مي روند.

* بعضي ماهيگيران دوست دارند در حال ماهيگيري سيگار هم بكشند. اما دود و نيكوتين مي توانند ماهي را فراري دهند، چرا كه بويشان خيلي قوي است و مي توانند به راحتي از دستانتان به اسپينر منتقل شوند.

* لوسيون ضدآفتاب هم ماهي را فراري مي دهد. پس بعد از استفاده، براي از بين بردن بوي آن از روي دستان خود، دستهايتان را بشوييد و بعد اقدام به سرهم كردن چوب و چرخ كنيد. از مواد ديگري مثل لوسيون هاي دور كننده حشرات و عطرها نيز نبايد استفاده كرد. بوي تمامي اين مواد به ماهي هشدار مي دهد كه شكارچي در كمين است.

* پس اگر با دستان برهنه ماهيگيري مي كنيد قبل از هر كاري آن ها را بشوييد،‌ چون اگر اثري از بوي مواد نفتي يا ديگر مواردي كه در موردشان صحبت كرديم روي دستانتان باقي باشد ماهي را فراري مي دهيد.

لامسه

قزل آلاها حس لامسه دارند و با استفاده از ارتعاشاتي با فركانس پايين، وجود هر گونه حركت طعمه يا شكارچي را مي فهمند. حس لامسه ی قزل آلا به خط هاي جانبي در دو طرف بدنشان (مراجعه كنيد به مبحث آناتومی  قزل آلا) نسبت داده مي شود. اين خط هاي جانبي متشکل از مجراهايي است  كه از مايعي پر شده و به تشخيص ارتعاشات كمك مي كنند.

حقيقت جالب ديگر در مورد قزل آلاها اين است كه آنها علاوه بر تشخيص حركت به وسيله حس لامسه، مي توانند غذايشان را طبق ويژگي هاي حركتي طعمه بيابند. آنها در واقع مي توانند بين طعمه هاي مختلف تفاوت قائل شوند.

قزل آلاها يك سيستم حافظه دارند كه به آنها اجازه مي دهد صداها و حركات مشخصي در آب را به خاطر بسپارند و به ياد بياورند يك طعمه چگونه ظاهر مي شود و آيا صدا يا حركتي كه حس مي كنند به يك طعمه مربوط مي شود يا يك شكارچي.  اين اطلاعات در ذهن آنها ذخيره مي شود و هر بار كه طعمه ی مشخصي به آنها نزديك مي شود، خواهند دانست كه خطري وجود دارد يا نه.

پس اگر در كنار رودخانه راه مي روید، مراقب باشيد آب زيادي به اطراف نپاشد وگرنه احتمال دارد وجودتان توسط قزل آلا تشخيص داده شود؛ به خصوص در جريان آبهاي آرام تر حوضچه ها كه به محض ورود به داخل آب موج هاي كوچك ايجاد مي گردد و در طول و عرض حوضچه حركت مي كند. اين به ماهيگير خاطر نشان مي كند ماهي ساکن در آن ناحیه ممكن است از حضور روي آگاه شده باشد.