قزل آلا را بهتر بشناسیم
به قلم Nick Anikijenko
قزل آلا عضوی از خانواده Salmonidea که همچنین Salmonids خوانده میشود تعلق دارد. انواع مختلفی از قزل آلا وجود دارد که در این کتاب فقط به تعداد محدودی از آنها اشاره خواهد شد. برخی از آنها عبارتند از: رنگین کمان Rainbow Trout خال قرمز (قهوه ای) Brown Trout کات تروت Cutthroat Trout برووک Brook Trout بوول Bull Trout لیک Lake Trout استیل هد Steelhead و گولدن Golden Trout که در بعضی از مناطق به آن پالامینو Palomino Trout نیز گفته میشود.
قزل آلا اصالتآ به نیمکره شمالی تعلق دارد و از آنجا به نقاط دیگر جهان صادر و برده شد. از آنجا که این ماهی برای ماهیگیری بسیار لذت بخش میباشد توجه بسیاری را به سرعت به خود جلب نمود. در روزگاران قدیم گرفتن قزل آلا یک ورزش اشرافی محسوب میشد و فقط منحصر به ثروتمندان بود.
امروزه قزل آلا تقریبا در تمامی نقاط دنیا یافت میشود.
انواع معمول قزل آلا در دنیا
منظور ازانواع معمول در این کتاب انواعی است که از دیگر آنها قابل دسترستر برای ماهیگیران دز دنیا میباشد. آنها عبارتند از: رنگین کمان خال قرمز (قهوه ای) بروک و کات ترووت.
به کمک .انسان قزل آلا به تمام نقاط دنیا سفر کرده و در مناطق مختلف رها سازی شده و به سرعت خود را با محیط جدید وفق داده و رسته جدیدی را در خانواده قزل آلا تشکیل داده. از آنجا که هنوز قزل آلا توسط انسان به نقاط دیگری از دنیا برده میشود احتمال بوجود آمدن رستههای جدیدتری نیز وجود دارد.
برای استفاده از این کتاب باید سه قانون ذیل را همیشه مد نظر داشت:
قزل آلای رودخانه شباهتهای بسیاری با باقی این خانواده دارا میباشد
اگر ماهیی شکلا و رفتارا شبیه قزل آلا میباشد آن ماهی قزل آلا است
قزل آلا رفتار مشابهی دارند- مهم نیست که کجای دنیا زنگی میکنند
شکل ظاهری قزل آلا
اگر شکل ظاهری(آناتومی) قزل را تفکیک کنیم اول با قسمت بالای بدن شروع کنیم اولا بخشی که جلب نظر میکند باله بزرگ پشتی آن است که در نقطه وسط طولی قسمت بالای بدن این ماهی قرار دارد . پس از آن باله کوچک پشتی قرار دار که بین باله بزرگ پشتی و دم قرار دارد سپس دم ماهی و پس از آن باله مخرجی
که در زیر ماهی ونزدیک مخرج ماهی قرار دارد سپس باله زیرین ماهی تقریبا در وسط قسمت زیرین ماهی میباشدو درست پشت درپوش آبششها باله کناری ماهی در طرفین آن قرار دارد. سپس در پوش آبششها قرار دارد که همانطور که از اسم آن مشخص است درپوشی بر روی آبششها میباشد که درست پشت چشمهای ماهی قرار دارد. علاوه بر موارد ذکر شده ماهی دارای آرواره و دهان و یک خط میانی که تمام طول بدن ماهی در قسمت میانی آن میباشد. این خط دارای حفرههایی است که به سیستم عصبی ماهی متصل است و نقش بسیار مهم برای حس فشار محیط با حساسیت 1 تا 200 هرتز به عهده دارد.
تشخیص جنسیت ماهی
برای تشخیص جنسیت قزل آلا از طریق ظاهری معمولا قزل آلای نر فک پایین آنها به شکل منهنی در میاید . مضافا این که شکل سر و دماغ در نرها کشیده تر و در ماده گردتر میباشد.
تشخیص ماهیانی که در دریاچها زندگی میکنند و ماهیانی که تازه از دریاچه به رودخانه آمده اند مشکلتر است و باید از طریق شکل سر ودماغ جنسیت آنان را تشخیص داد زیرا هر دو مورد دارای رنگ نقره ای و درخشندگی بالایی میباشند.
فزل آلای رنگین کمان
اسم علمی آن Oncorhychus mykiss میباشد وقبلا Salmo gairdnerii بوده و در دهه 1980 تغییر یافت. این اسم در یونانی که به معنی oncos که قلاب و به معنی بینی یا دماغ است و خود یک نوع قزل آلا در سیبری میباشد.
قزل آلای رنگین کمان دارای مشخصه های ویزه ای میباشد که آن را از سایر ماهیان این خانواده متمایز میسازد. هر چند که رنگ آن میتواند در محلهای مختلففرق کند ولی تمامی آنها حالت رنگین کمان را دارند.قسمت بالای بدن آنها دارای رنگ زیتونی کمرنگ و پایین تنه نقره ای رنگی با خالهای مشکی بر روی سر و بدن باله بزرگ پشتی و حدود دم دارد. بعلاوه قزل رنگین کمان دارای رنگ صورتی قرمزی در امتداد خط میانی بدن و درپوش آب ششها میباشد. این ماهی دارای دمی دوشاخ سری پخ و آرواره ای کوتاه دارد. همچنین باله مخرجی آن دارای ده تا دوازده رگه میباشد.
ماهیهای زیر دوسال دارای اندامی متناسب ولی ماهیان مسنتر از دو سال اندامی با تناسب متفاوت میباشند مخصوصا نرها که فک پایین آنها جلب توجه میکند. در دوران تخمریزی خط قرمز صورتی آنان به رنگ قرمز تیره برمیگردد. یک قزل بالغ در رودبارها میتواند بین نیم تا یک کیلو و در رودخانههای بزرگ تا نه کیلوگرم برسد.
رنگین کمانها پرخور و شناگران توانمندی هستند. قزل آلاها شناگران پر سرعتی نیستند ولی به هیچ عنوان کم سرعت نیستند. هنگام ترس قزلها برای یک آن سرعتهای قابل توجهی در مدتهای کوتاه انجام میدهند که سرعت آنان بستگی مستقیم به نوع آب درجه حرارت آن و مقدار شناگری که ماهی در طول زندگی خود انجام داده است.
سرعت قزل بر حسب فوت بر ثانیه محاسبه میشود مثلا یک ماهی 3 اینچی سرعتی معادل 3 فوت در ثانیه میباشد در حالی که یک ماهی 12 اینچی 12 فوت در ثانیه سرعت دارد که معادل 13 کیلومتر در ساعت میباشد . این سرعت قابل توجهی میباشد .
رنگین کمان بسیار لذیذ میباشد وبرای آن باید آماده یک جنگ تمام عیار با آن در موقع به قلاب انداختنش باشید چون اکروبات باز بسیار قهاری است.
استیل هد یک نوع رنگین کمان است که اکثر اوقات خود را در دریا ولی هنگام تخم ریزی به رودخانه برمیگردند.
عمر متوسط رنگین کمان بین 4 تا 5 سال است ولی در بعضی مواقع تا 8 سال هم دیدیه شده.رنگین کمان حداکثر 3 بار در طول عمر خود تخم ریزی میکنند. اولین بار وقتی بین 12 تا 14 اینچ هستند تخم ریزی مینمایند.
رنگین کمان بومی حوزه اقیانوس آرام بود.
قزل آلای خال قرمز (قهوه ای)
نام علمی قزل آلای قهوه ای Salmo trutta میباشد. مشخصات ظاهری آن در پشت به رنگ قهوهای پر رنگ یا قهوه ای زیتونی و پایین تنه نقره ای همراه با خالهای مشکی بزرگ دور سر بدن و باله پشتی وخالهای نارنجی یا قرمز در خوالی خط وسط ماهی میباشد. بعضی از خالها دارای هاله ای دور خال میباشد. دم ان مربع شکل پوزه ای کشیده تری از رنگین کمان میباشد. عمر متوسط آن 10 سال است ولی تا 15 یا 16 سال هم به ثبت زسیده است.
13
قزل آلای قهوه ای از سال 1758 بومی اروپا ثبت شده و از آنجا به مناطق مختلف دنیا صادر شده است.
بعضی از قزل آلا های قهوه ای که در دریاچه ها زندگی میکنند رنگ پریده تر هستند تا آنجا که پهلو وشکم نقره ای رنگ دارند.برخی از قزل آلا های قهوه ای دریایی شباهت فراوانی به استیل هد را دارند و ممکن است فاقد خالهای قرمز باشند. فلسهای قزل قهوه ای بزرگتر و کاملا قابل دید میباشند ولی در ماهیان مسنتر فلسها تقریبا داخل پوست رفته و دیدن آن مشکل میباشد.
قزل قهوه ای به ماهی ماهیگیران معروف است زیرا این ماهی بسیار شکاک بوده و گرفتن آن دشوار میباشد. وبه همین خاطر میتواند از دست دشمنان بخوبی فرار کند و این ممکن است یکی از دلایل عمر بیشتر آن نسبت به رنگین کمان میباشد.
قزل آلای برووک (کانادایی)
اسم علمی این ماهی Salvelinus fontinalis میباشد.این ماهی در واقع قزل آلا نمیباشد بلکه به خانواده چار تعلق دارد. برووک دارای بالاتنه ای با رنگ قهوه ای زیتونی تیره و پایین تنه ای زیتونی نانجی میباشد. خالهایی کم رنگ روی سر بدن و دم دارد. چیزی که این ماهی را از قزل آلای قهوه ای متمایز مینماید علامتهای کرم مانند در پشت و روی باله پشتی آن میباشد. بعلاوه اینکه مد این ماهی شاخه ای است و فک آن بزرگ و تا پشت چشمها ادامه دارد.
این ماهی در چهار یا پنج سالگی پیر محسوب میگردد. اندازه معمول آن 10 تا 12 اینچ میباشد ولی 20 اینچی این ماهی و تا وزن 14.5 پوند صید و ثبت شده است.
رفتار قزل آلا
درک رفتار این ماهی برای صیاد بسیار مهم میباشد. این درک شانس موفقیت در هر سفر را به اندازه زیادی افزایش میدهد. این دزک و دانش شامل رفتار احساس و عادات خوراک میباشد.
برای فهم بهتر باید از روان این ماهی شروع کرد. همانطور که قبلا ذکر شد این ماهی به خانواده آزاد ماهیان تعلق دارد و اول ماهی آزاد بوده و بعد از تکامل به قزل آلا تبدیل گشته. همانطور که از نظر ظاهری تکامل یافته حسهایش هم تکامل یافته و بر خلاف باور عده ای انها ماهیانی بسیار پیچیده میباشند.
حسهای قزل آلا
قزل آلاها حسهای بسیار قوی دارند که شامل بینایی بویایی لامسه شنوایی و چشایی میباشد. بعضی از ماهیگیران به شوخی آنان را دارای حس ششم مدانند که این ماهی میداند که کی ماهیگیر در حال نزدیک شدن است.
بااینکه تمامی حسها برای تغذیه بکار برده میشود ولی بینایی حس غالب میباشد.
در ادامه سعی خواهد شد که تا حدودی داخل مغز این ماهی رفته تا بتوانیم به صورت آگاه به آب نزدیک شویم.
شکست نور قانون اسنل
طبق دیکشنری شکست (ریفرکشن) به معنی پیچیدن یا کج شدن هر نوع موج مانند نور وقتی که از یک ماده به مادهای دیگر با وزن مخصوص نوری مختلفی شود میباشد. که این قانون توسط ویلبورد اسنل کشف شده است. حال ارتباط این قانون با ماهیگیری این است که وقتی نور به سطح آب میتابد میشکند و تولید یک پنجره شکست نور میشود که قزل آلا میتواند از آن به بیرون آب به وضوح نگاه کند.
با شکست نور نوری که با زاویه ده درجه از افق به سطح آب میتابد کج شده و به زاویهای 48 درجه از محور عمود بر آب میشکند هر نوری که با زاویه ای کمتر از 10 درجه بتابد در دید کور ماهی قرار میگیرد و قابل دیدن برای ماهی نمیباشد. هر چه نور تابیده شده با
زاویه ای نزدیکتر به 90 درجه از سطح آبباشد شکست آن کمتر است. برای مثال اگر پرنده شکاری مستقیم بالای سر ماهی قرار گیرد ماهی بطور کاملا واضح آن را میبیند. وسعت دید 160 درجه ای قزل آلا فشرده شده و به 96ردرجه تبدیل میگردد. گرچه دید به صورت واضح نمیباشد و اجسام در آن کوتاهتر و عزیضتر منماید ولی دید قابل تشخیص است.
از این رو باید هنگام ماهیگیری در نزدیکی آب به صورت زانو زده یا نشسته اقدام نمایید.
ترجمه توسط فروشگاه کلدون